گوشه‌ای از فضائل حضرت خدیجه سلام الله علیها (۲)
حضرت خدیجه دختر خویلد بن اسد 15 سال قبل واقعه فیل متولد شد[1]. مادرش فاطمه بنت زائدة بن اصم است. او اول زنی است که به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورد و حضرت را تصدیق کرد.
خدیجه شریفترین، ثروتمندترین و زیباترین زنان قریش بود. در جاهلیت به »طاهره« معروف بود و او را »سیدة قریش« مىخواندند. همه مردان قریش خواهان همسرى او بودند.[2]
او برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) همسر مهربان و دلسوز بود که 25 سال در کنار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زیست و در سختترین شرایط یار و یاور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود و همچون فرشتهای او را یاری میکرد. و برای تبلیغ دین و اعتلای کلمه حق از جان و مال خویش دریغ نکرد و همه را در راه خدا صرف کرد و پیامبرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در مورد آن حضرت مىفرماید: »وقتى مردم مرا پیروى نمىکردند و تکذیبم مىنمودند؛ خدیجه ایمان آورد و تصدیقم کرد و هنگامى که مردم مرا از مال و ثروت محروم مىداشتند او مرا در اموال و دارایىاش شریک گردانید«.[3] گرچه نمیتوان در همچنین نوشته مختصری فضایل و ویژگیهای این بانوی بزرگ را گردآورد ولی ما سعی میکنیم در این مختصر به چند ویژگی و فضیلت آن حضرت بپردازیم.
ویژگیهای حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها
1ـ دریافت درود و سلام خداوند
مقام و منزلت حضرت خدیجه به‌جای رسیده بود که خداوند پیک وحی را به‌سوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرستاده و در شأن خدیجه چنین میفرماید: «أتى جبرائیل إلى رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فقال یا رسول اللَّه هذه خدیجة قد أتت معها إناء فیه إدام- أو طعام أو شراب- فإذا هی أتتک فاقرأ علیها السلام من ربها و منى و بشرها ببیت فی الجنة من قصب لا صخب فیه و لا نصب...»[4] جبرئیل خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! این خدیجه است که آمده و همراه او ظرفی است، داخل آن خورش یا غذا یا آب می‌باشد و هر گاه نزد تو آمد از جانب پروردگارت و من سلام به او برسان و وی را به بهشتی بشارت ده که در آن نه رنج و دردی خواهد بود و نه گرفتاری.
ذهبی میگوید: «بر صحیح بودن حدیث اتفاق‌نظر هست»[5]
2ـ مباهات خداوند به حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها
آنگاه‌که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مأموریت یافت که برای انجام یک برنامه عبادی چهل شبانه روز دور از همسر باوفایش به نیایش بپردازد، برای حضرت خدیجه پیام فرستاد که: «ای خدیجه گمان نکنی که دوری گزیدن من از تو به خاطر بیزاری و تنفر است، بلکه پروردگارم مرا به این {برنامه عبادی} فرمان داده است تا امرش را اجرا نمایم، پس ای خدیجه جز گمان خیر نداشته باش که خداوند عزیز و جلیل هر روز چندین مرتبه به وجود شایسته تو بر فرشتگان گران‌مایه‌اش مباهات میکند.»[6]
3ـ مباهات اهلبیت (ع) به حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امامان معصوم (علیهمالسلام) در موارد متعددی به وجود مبارک حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) مباهات نمودهاند. برای نمونه به یک مورد آن اشاره میکنیم.
امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا مقابل سپاه دشمن ایستاده و خطبهای ایراد فرمودند که در ضمن آن خطاب به دشمن فرمود: …»قال أنشدکم الله هل تعلمون ان جدتی خدیجة بنت خویلد أول نساء هذه الأمة إسلاما«[7]. »... شما را به خدا سوگند آیا میدانید که مادر بزرگم خدیجه دختر خویلد علیهاالسلام، نخستین بانوی گرونده به اسلام و تصدیق کننده پیامبر (ص) و پیشتاز در یاری و حمایت اوست؟
4ـ مادر بر ترین بانوان دو جهان
امتیاز دیگر حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) این است که خداوند تنها او را لایق مادر بر ترین بانوان جهان دانست و او را نامزد این افتخار ساخت و ریحانه سر افراز پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فاطمه سلام‌الله‌علیها را از راه او به وجود با برکت پیامبرش ارزانی داشت.
5ـ سرچشمه خیر فراوان
از دیگر ویژگیهای آن حضرت آن است که آن حضرت منشأ خیرات و برکات فراوانی شد از این رو خداوند منان در کلام قدسی او را مبارک خوانده است؛ و محدث قمی در کتاب کحل البصر فی سیرة سید البشر نظیر این روایت را نقل کرده است »خداوند به حضرت عیسی (ع) وحی فرمود که نسل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آخرالزمان از بانوی مبارکه است.[8]
6ـ بزرگ‌ترین حامی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پس از بعثت
سید عبدالحسین شرف‌الدین میگوید: »حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) در تمام طول زندگانی زناشویی شریک درد و رنج پیامبر بود. زیرا که با مال خود به نیرو میبخشید، و با گفتار و کردار نیز از او دفاع مینمود، و به او آنچه را که از عذاب و درد، کافران در راه رسالت نصیبش میکردند تسلی میداد.[9]
«ابن حجر عسقلانی» درباره حضرت خدیجه و حمایت بی‌دریغ آن حضرت از پیامبر اکرم چه قبل و چه بعد از آن میگوید: از مزایای خدیجه پیوسته بزرگداشتن نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و تصدیق ایشان قبل از بعثت و بعد از آن بود.[10]
7ـ اشتیاق بهشت به حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میفرماید: بهشت مشتاق چهار زن است: 1ـ مریم دختر عمران 2ـ آسیه دختر مزاحم همسر فرعون، که همسر پیامبر در بهشت است. 3، خدیجه دختر خویلد همسر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در دنیا و آخرت 4ـ فاطمه دختر محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله)[11].
خاتمه
*حضرت خدیجه به غیر از پیامبر باکسی ازدواج نکرد
عدهای بر آنند که هنگامی‌که حضرت خدیجه با پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج کرد چهار دهه از زندگی‌شان میگذشت و قبل از پیامبر با دو نفر دیگر بنام‌های عتیق بن عائذ و ابوهاله تمیمی ازدواج کرده بوده و از آن‌ها صاحب اولادهای بوده است. آن‌ها این مسئله را مطرح کردهاند تا مسئله را چنین جلوه دهند که تنها زنی باکره بود و با پیامبر ازدواج کرد عایشه است و نه زنان دیگر و این قول مخدوش است و بسیاری گفتهاند ساخته دشمنان است.
«سید مرتضی» در «الشافی» و «شیخ طوسی» در «تلخیص الشافی» همین دیدگاه را آورده و تصریح کردهاند که حضرت خدیجه هنگام ازدواج با پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دوشیزه بود.
«بلاذری» در انساب الاشراف در این باره مینویسد: «پیامبر به هنگام ازدواج با خدیجه جوانی بیست و سه ساله بود و خدیجه دوشیزهای بیست و هشت ساله«[12]
»ابن حماد حنبلی« دانشمند معروف اهل سنت در این باره مینویسد: بسیاری از تاریخ نگاران این دیدگاه را ترجیح دادهاند که خدیجه به هنگام ازدواج با پیامبر بیست و هشت ساله بوده است«.[13]
»عماد الدین طبری« در کامل بهائی در باره مینویسد: »در کتب تاریخ آمده که حضرت خدیجه باکره بود که به عقد رسول خدا در آمد و رؤسای عرب و اشراف از حضرت خدیجه خواستگاری نمودند و او هیچ کدام را اجابت نکرد. حال چگونه او به ابی هند که از لئام بنی تمیم بود پاسخ مثبت داده است.[14]
شبه
البته ممکن است این اشکال مطرح شود که این مسئله در برخی از کتب روایی تاریخ شیعه نیز وارد شده است که در جواب میگوییم:
اولاً: نقلهای وارده در کتب روایی شیعه به علت برگشت به منابع اهل سنت فاقد وجاهت و اعتبار می‌باشد.
دوماً: همان‌گونه که قبلاً گذشت بزرگان علماء شیعه مانند »سید مرتضی«، »شیخ طوسی« »ابوالقاسم کوفی«، »ابن شهرآشوب«، »علامه مامقانی« و... در کتب خود زیر بار این مسئله نرفتهاند و بر عذراء بودن حضرت خدیجه تأکید کردهاند.
از این‌رو حضرت ابوطالب در خطبه عقدی که در ازدواج پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها ایراد کرده به این حقیقت اشاره‌کرده و فرمود: برادر زادهام از دختر شما که بانویی با فضیلت، مشهور به عفت و سخاوت، و دوشیزهای بلند جایگاه است، خواستگاری میکند.[15]
[1] طبقات الکبری، ج1، ص132.
[2] سیرت جاودانه (تلخیص الصحیح من سیرة النبی الاعظم)، ج1، ص207.
[3] باده ناب، ترجمه الرحیق المختوم، ص147
[4] البدایة و النهایة، ابن کثیر،ج3،ص127. بحار الانوار، ج16، ص8.
[5] سیر أعلام النبلاء، ذهبی، ج2، ص113.
[6] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، ص33بحار الانوار، ج16، 78.3
[7] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، ص33؛ أعیان الشیعة، محسن الأمین، ج1،ص599.
[8] کحل البصر فی سیرة سید البشر, عباس قمی، ص70.
[9] عقیلة الوحی، ص20.
[10] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، ص504.
[11] همان ص548. بحار الانوار، ج43، ص53 و54.
[12] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، به نقل از انساب الاشراف، ج1، ص98.
[13] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، ص68، به نقل از شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، ابن العماد الحنبلی، ج1، ص14.
[14] همان به نقل از کامل بهائی، عماد الدین طبری، ج1، ص268.
[15] خصائص ام المؤمنین خدیجه کبری، ص79 و 80.
