آشنایی با ابوطالب
حضرت ابوطالب (ع) 75 سال قبل از بعثت در مکه در خاندان بزرگ قریش به دنیا آمد. پدرش عبدالمطلب و مادرش فاطمه بنت عمر بن عائذ بن مخزوم است نام او را عبد مناف یا عمران گذاشتند. (الاصابة، ج 7، ص 196). همسر او فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف است. ابوطالب برادر تنی رسول خدا (ص) و مادر آن دو فاطمه بنت عمر بن عائذ است.
از فاطمه بنت اسد مادر امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که چون زمان مرگ عبدالمطلب فرارسید به فرزندانش گفت: چه کسی سرپرستی محمد را به عهده می‌گیرد. آن‌ها گفتند: او از ما باهوش‌تر است خود او کسی را بر گزیند. و عبدالمطلب به حضرت گفت: و او به چهره آن‌ها نگاه کرد و به سمت ابوطالب رفت و عبدالمطلب گفت ای ابوطالب من دیانت و امانت تو را می‌شناسم با آن‌گونه باش که من با او رفتار میکردم و حضرت ابوطالب 44 سال کفیل حضرت پیامبر بود و در ظهور و گسترش اسلام کمک‌های شایانی نموده است.
ایمان ابوطالب
دشمنان امیرالمؤمنین (ع) از ترس اینکه فضیلتی دیگری به فضایل بی‌شمار حضرت به نام «ایمان پدر بزرگوار» او نبوت پیامبر ثبت گردد سعی کردند او را فردی بی امیان تلقی و قلمداد کنند. ما در این خلاصه به دلایل ایمان ابوطالب به‌طور فهرست وار اشاره می‌کنیم.
الف: یکتاپرستی ابوطالب پیش از بعثت:
1ـ توسل ابوطالب به پیامبر در طلب رحمت؛
وقتی خشکسالی عجیبی تمام مکه را فرا گرفته بود همه آمدند از ابوطالب خواستند برای آن‌ها طلب رحمت کند. ابوطالب حضرت محمد را گرفت و به نزد کعبه آورد و او را سر دست گرفت و با خدا مناجات کرد ناگهان دیدند در آسمانی که هیچ ابری نبود ابر پدیدار شد و باران زیادی بارید و ابوطالب قصیدهای در مدح پیامبر سروده که معروف به قصیده لامیه است.
2ـ زاهدی او را از تولد فرزندش علی خبر می‌دهد:
یکی از وارستگان به ابوطالب گفت: به من الهام شده است که از صلب تو فرزندی که ولی خداست متولد میگردد وقتی‌که علی (ع) متولد شد و خبر به ابوطالب رسید وارد کعبه شد و از خدا خواست در گزینش نام برای این فرزند او را یاری کند هاتفی نداد داد.
ان اسمه من شامخ العلی * **** علی اشتق من العلی
3ـ مورد اعتماد عبدالمطلب بود:
همه تاریخ نگذران نوشتهاند که عبدالمطلب کفالت حضرت را به ابوطالب سپرد آیا معقول است که عبدالمطلب آن عبد مخلص خدا سرپرستی پیامبر (ص) آخرالزمان را به یک شخص مشرک بسپارد.
ب: ایمان ابوطالب پس از بعثت
دلایل ایمان حضرت ابوطالب به قدری فراوان است که نمی‌توان تمام آن‌ها را گرد آوری کرد اما برخی از متعصبان آن‌ها نپذیرفته در حالی که اگر یک دهم آن‌ها برای غیر ابوطالب بود هرگز در ایمان او شک نمیکردند بله تنها گناه ابوطالب این است که پدر امیرالمؤمنین (ع) است و آن‌ها به خاطر بعض علی این دلیل را نمیپذیرند تا فضیلتی از فضایل بی‌شمار علی را به خیال خود کم کنند. در این مختصر به چند دلیل اشاره می‌شود.
1ـ محبت و یاری و نصرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)
محبت به حضرت محمد (ص) و یاری و نصرت او که معروف و مشهور است و حضرت ابوطالب به این مطلب در قصیده لامیه معروف خودش تصریح می‌کند.
فأیّده رب العباد بنصره** اظهر دیناً حقه غیر باطل
اگر این دلیل و اعتراف به وحدت خداوند و رسالت به حضرت محمد حساب نشود اسلامی خیلی از بزرگان صحابه پذیرفته نخواهد شد.
2ـ دستور به غسل و کفن و دعای پیامبر برای او
چون خبر فوت ابوطالب به پیامبر (ص) رسید حضرت بسیار ناراحت شد و فرمود: ای علی برو و او را غسل و کفن کن و حنوط کن و آنگاه مرا خبر کن. چون پیامبر بر بالین او حاضر شد فرمود: خدا به تو جزای خیر دهد تو در کودکی مرا تربیت و در بزگی مرا پشتیبان و یاور بودی.
در این حدیث دو دلیل بر ایمان ابوطالب وجود دارد:
الف ـ فرمان رسول خدا ص برای غسل و تکفین حضرت ابوطالب به حضرت علی نه دیگر فرزندان حضرت ابوطالب زیرا فرزندان حاضر به دین جاهلیت بودند و تنها علی ع بود که مؤمن بود. اگر به خاطر ایمان نبود دیگر اولادهای ابوطالب اولی به کار بودند.
ب ـ دعای خیر پیامبر ص برای ابوطالب و وعده شفاعت به آن حضرت داد و این همان نمازی است که در آن روزگار بوده است. اگر ابوطالب مؤمن نبود پیامبر نمی‌توانست برای او دعای خیر کند چرا که قرآن از آن نهی می‌کند.
(وَ لا تُصَلِ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُون) (توبه/84).
3ـ کفالت ابوطالب نسبت به پیامبر
عبدالمطلب جناب ابوطالب را کفیل و سرپرست پیامبر ص قرار داده بود و کفالت نوعی سبیل و سلطه است که خداوند میفرماید: (وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلا) (نساء/141). پس ثابت می‌شود که ابوطالب مؤمن بوده است و الا چگونه ممکن است پیامبر تحت سلطه یک مشرک باشد.
4ـ نماز ابوطالب
از امام باقر (ع) روایت شده است که فرمود: ابوطالب در حال ایمان از دینا رفت و اشعارش در دیوانش بر این مطلب دلالت دارد دلیل دیگر محبت و نصرت او نسبت به پیامبر (ص) و دشمنی با دشمنان رسول خدا و دوستی با دوستان رسول خدا است و نیز تصدیق آنچه پیامبر آورده است. و فرمان وی به دور فرزندش علی و جعفر که به آنچه پیامبر بدان فرا میخواند اسلام و ایمان آروند و اینکه او بر ترین مخلوقات است و مردم را به حق و راه مستقیم فرا میخواند او فرستاده پروردگار جهانیان است...
5ـ محبت رسول خدا ص به ابوطالب
رسول خدا (ص) به ابوطالب علاقه شدید داشت و این خود دلیل بر ایمان ابوطالب است. پیامبر سالی را که ابوطالب در آن از دنیا رفت عام الحزن نامید، در حالی که خداوند از دوستی با مشرکان نهی می‌کند: (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا آباءَکُمْ وَ إِخْوانَکُمْ أَوْلِیاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْکُفْرَ عَلَى الْإیمانِ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُون) توبه/23.
اى اهل ایمان! اگر پدرانتان و برادرانتان کفر را بر ایمان ترجیح دهند، آنان را دوستان و سرپرستان خود مگیرید؛ و کسانى از شما که آنان را دوست و سرپرست خود گیرند، هم اینانند که ستمکارند
و یا آیه 1 سوره ممتحنه: (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ). اى اهل ایمان! دشمنان من و دشمنان خودتان را دوستان خود مگیرید.
سال روز وفات حضرت ابوطالب (ع)
شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» وفات آن حضرت را 26 رجب میداند.
و علامه امینی در الغدیر میفرماید: «توجه ابن سعد وفات ابوطالب را نیمه شوْال تعیین کرده و ابوالفداء در تاریخ خود گفته: در شوال وفات کرده است و قسطلانی در مواهب، وفات حضرت را در شوْال به» قیل «نسبت داده است و مقریزی در امتاع گفته: ابوطالب در اول ذی القعده از دنیا رفته است ... و همین اختلافات در کتب شیعه نیز وجود دارد. (الغدیر ج7، ص500).
ولی مناسب است که استناد سخن شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» 26 رجب بزرگداشتی از حضرت ابوطالب هرسال در جهان تشیّع برگزار شود. و با توجه به اینکه 25 رجب شهادت امام کاظم (ع) و در 27 رجب مبعث رسول گرامی است 26 رجب فرصت مناسبی برای برپایی مجالس جهت بزرگداشت ابوطالب (ع) پدر امیرالمؤمنین و حامی رسول خدا میباشد و قطعاً این احیای نام حضرت سبب خوشنودی پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) به ویژه امام زمان (عج) خواهد شد.
تلخیص و اقتباس از کتاب: ابوطالب (ع) حامی پیامبر، محمدحسن شفیعی شاهرودی.
اللهم عجل لو لیک الفرض
التماس دعا
